TERUGLEZEN | Zo verliep de verkiezingsdag in Gelderland

21:44 | Twee Gelderlanders gaan Europa in (waarschijnlijk)

Voor Tineke Strik en Ton Diepeveen wacht het Europees Parlement. Dat blijkt uit de exitpoll van Ipsos en NOS na het sluiten van de stembus. De definitieve uitslag volgt zondagavond pas als ook in andere landen gestemd is. Voor SP-lijsttrekker Gerrie Elfrink zijn de druiven zuur, want de SP lijkt geen zetel te krijgen.

Deze twee Gelderlanders gaan (waarschijnlijk) Europa in

21:30 | Landelijke opkomst volgens exitpoll ongeveer 47 procent

Onderzoeksbureau Ipsos I&O stelt in de definitieve exitpoll het opkomstpercentage bij naar ongeveer 47 procent, meldt de NOS. Hierin zijn ook de stemmers van het laatste halfuur meegenomen. Het opkomstpercentage is hoger dan bij de vorige Europese Parlementsverkiezingen in 2019: toen was de opkomst 42 procent. In 2009 en 2014 was de opkomst 37 procent.

Het hoogste opkomstpercentage in Nederland werd in 1979 gehaald. In dat jaar kon er voor het eerst gestemd worden voor het Europees Parlement en maakte 58 procent de gang naar de stembus.

21:30 | Definitieve exitpoll: flinke zetelwinst PVV, onduidelijke wie de grootste wordt

Wie de grootste wordt is nog niet duidelijk, maar volgens de definitieve exitpoll van onderzoeksbureau Ipsos I&O in opdracht van de NOS lijkt de PVV met zeven zetels een flinke zetelwinst te behalen bij de Europese Parlementsverkiezingen. GroenLinks-PvdA lijkt op acht zetels uit te komen, schrijft de NOS.

Bij een exitpoll worden in een representatieve steekproef bij verschillende stembureaus stemmers gevraagd nogmaals hun stem uit te brengen. Daardoor geeft de exitpoll vaak een accuraat beeld van de uiteindelijke verkiezingsuitslag. Bij de exitpolls geldt een foutmarge van één zetel per partij, daardoor kunnen partijen een zetel hoger of lager uitkomen.

Dat heeft dus ook gevolgen voor partijen die nu op 0 of 1 zetels staan: zij kunnen alsnog in het Europees Parlement komen of er juist uit verdwijnen.

20:58 | Toch nog een Europese avond in De Goffert

Ook in het Goffertstadion in Nijmegen, de thuisbasis van NEC, staan stemhokjes. Bente en Ties komen vlak voor tijd nog snel stemmen en ze hebben bewust voor het stadion gekozen. “We zijn hier supporter. Ik had het niet gedacht, maar dus toch nog een Europese avond in De Goffert”, grapt Ties.

Tim (18) stemt voor de allereerste keer vandaag. En doet dat last minute. “Het was erg leuk, de eerste keer, dan moet je er gebruik van maken. En nu door naar de sportschool, dus dit kon nog even op de route.”

Mensen die na 21.00 uur nog proberen aan te sluiten in de rij worden niet meer toegelaten.

19:30 | Lachende gezichten in Wageningen

Stormloop in Wageningen, maar in de bibliotheek is het nu even rustig. Toch zijn er hier zo’n 800 mensen geweest tot 19.00.

“Nog twee uur en daarna gaan we tellen. Het loopt lekker door, het valt niet stil, maar we hebben wel eens rijen tot de uitgang gehad. Hier om de hoek zit het Filmhuis, dus mensen hebben genoeg keuze voor de stemlocaties”, zegt een vrijwilliger.

18:28 | Bolletje roodkleuren, balletje slaan

Eerst stemmen en dan een balletje slaan, dat kan in Bennekom. Bij tennisvereniging Keltenwoud staat de teller rond 18.00 uur op zo’n 500 stemmers.

‘Het wordt weer lekker druk inmiddels’, vertelt Rosalie Spaans. ‘We hebben zelfs nieuwe mensen die niet eens weten de tennisbaan hier in Bennekom zit, maar het hebben gezien in de lijst van de stemlocaties en dus speciaal hierheen komen.’

Stemmen, tennissen en dan eten in het restaurant. Deze dames maken er een avondje uit van. ‘Is toch belangrijk, idioot als je niet stemt,’ zegt een van hen.

Meer naar het midden van het land ligt de opkomst in Wageningen met 35 procent om 16.00 uur flink hoger dan het landelijk gemiddelde. Volgens de laatste update van de gemeente Apeldoorn om 15.45 uur heeft 21,2 procent van de kiezers daar zijn stem uitgebracht, een opkomst net iets onder het landelijk gemiddelde.

17:04 | Drukte bij pannenkoekenhuis

In Ede kun je stemmen bij een pannenkoekenhuis en daar staat tegen etenstijd een heuse rij. De vrijwilligers komen aan versnaperingen niets te kort, meldt onze verslaggever.

Volgens de stembureauleden is het de hele dag al druk. Inmiddels zitten er meer dan 700 biljetten in de bus. Volgens de voorzitter komt dat door de nieuwbouwwijk, vlakbij het restaurant. Een pannenkoek zit er ondanks zijn harde werk niet in. “Nee, ik heb zelf eten meegenomen.”

16:46 | 'Stemmen uit gewoonte'

Hans van Dijken heeft zojuist gestemd in Ede. “Gewoon een gewoonte. Het is toch belangrijk. Het is bijzonder vaag de Europese verziekingen, ik heb daarom op een bekende gestemd, een oud-schoolgenoot. Hij stond wel onder een andere naam op de lijst.”

16:03 | Ipsos I&O: landelijke opkomst op 23 procent

Volgens onderzoeksbureau Ipsos I&O was de opkomst om 15.45 uur landelijk 23 procent, meldt de NOS. Dat is flink hoger dan bij de vorige verkiezingen in 2019. Toen stond de opkomst op dit tijdstip op 19 procent. De opkomst eindigde dat jaar op 42 procent.

Het volgende voorlopige landelijke opkomstpercentage van Ipsos I&O volgt na 17.45 uur.

16:02 | Joyce is jongste vrijwilliger en maakt meteen iets unieks mee

Joyce van Suntenmaartensdijk (21) is de jongste vrijwilliger in Westervoort. “Dat is leuk”, zegt ze. “De mensen waar ik hier mee zit heb ik wel eens gezien in het dorp, maar verder niet. Ik studeer rechten dus vind het interessant om op deze manier bij te dragen aan onze democratische rechtsstaat.” Maar of studiegenoten zich ook inzetten? “Nee, volgens mij niet.”

Plaatsvervangend voorzitter Frans Brink (rechts van Joyce) vertelt dat er dit jaar bij de Europese verkiezingen toch iets anders gaat dan voorgaande jaren. “Want we eten voor het eerst schnitzel vandaag”, lacht hij. “De afgelopen jaren waren dat gehaktballen.”

16:01 | Opkomst in Zevenaar

16:01 | Opkomst in Montferland

15:47 | Burgemeester Bruls heeft gestemd

15:37 | 347 stemmen in het 'Kasteeltje'

In het Kasteeltje, ook wel bekend als Huize Vredenburg, hebben tot nu toe 347 mensen gestemd. Het 14e-eeuwse huis in Westervoort heeft een fraaie adellijke allure en wordt gebruikt voor exposities, huwelijken en evenementen. Er zijn tot nu toe meer stemmers geweest in dit kleine stembureau dan op het Provinciehuis.

In Westervoort loopt onze verslaggever de 20-jarige Roos tegen het lijf. Ze studeert bos- en natuurbeheer. “Europe is de enige partij die wetgeving maakt weer Nederland zich echt aan moet houden”, zegt Roos.

14:30 | Vrijwilligers vermaken elkaar

In het provinciehuis in Arnhem is het rustig. Vrijwilligers moeten zich vooral met elkaar vermaken. “Het Huis der Provincie is geen Europa”, lachen ze hier.

Rond 14:30 hebben iets meer 200 mensen hun stem uitgebracht. “Dit is mijn favoriete stembureau”, zegt een wat oudere man die net zijn formulier in de stemcontainer heeft gedaan. “Leuk hier eens binnen te komen. En dat het Europees is? Maakt niet uit, ik maak gewoon gebruik van mijn stemrecht.”

13:55 | Ipsos I&O: Landelijke opkomst op 15 procent

Volgens onderzoeksbureau Ipsos I&O lag de opkomst om 13.45 uur landelijk op 15 procent, meldt de NOS. In 2019 kwam was dat op dit tijdstip 14 procent. De opkomst eindigde dat jaar op 42 procent.

Het volgende voorlopige landelijke opkomstpercentage van Ipsos I&O volgt na 15.45 uur.

13:40 | Hogere percentage in Barneveld

Tot ongeveer 12.00 uur hebben 7.085 inwoners in Barneveld hun stem uitgebracht. Dit is 15,6 procent van alle mensen die in de gemeente Barneveld mogen stemmen. Ter vergelijking: tijdens de vorige Europese verkiezingen in 2019 lag het percentage rond het middaguur op 12,7 procent.

12:20 | Hulp nodig bij stemmen?

Ga je zo het stemhokje in, maar kan je nog wat stemhulp gebruiken? Gebruik het Kieskompas. Met het beantwoorden van dertig stellingen kom je erachter welke partijen het dichtst bij jouw voorkeuren liggen.

12:00 | Opkomst in Westervoort

8,7 procent van de stemgerechtigden in Westervoort heeft voor 11:30 zijn of haar stem uitgebracht voor de Europese verkiezingen. Verdeeld over 8 stemlocaties kunnen de inwoners daar hun stem uitbrengen.

11:25 | 11,6 procent opkomst in Berkelland

De opkomst van de Europese verkiezingen in Berkelland om 11:00 is 11,6 procent, meldt de gemeente. Bij de vorige verkiezingen ging bijna 45 procent van de inwoners stemmen. Daarmee lag het gemiddelde in de gemeente hoger dan het landelijke gemiddelde.

11:20 | Opkomst in Wageningen

In Wageningen heeft tot 11.00 uur 13 procent van de stemgerechtigden een stemhokje bezocht. Bij de vorige verkiezingen voor het Europees Parlement bracht in de Gelderse gemeente uiteindelijk ruim 57 procent van de kiesgerechtigden een stem uit.

11:10 | Stemmen en pinguïns

Stemmen en pinguïns kijken: in Burgers’ Zoo kan het. Die combi bevalt wel, merkt Susanne Boerhof van gemeente Arnhem. In de dierentuin mogen mensen na het stemmen gratis de pinguïns bekijken. Dat trekt niet alleen mensen uit Arnhem. “Mensen komen hier uit de gemeente, maar ook mensen uit andere gemeenten hebben een stempas aangevraagd om hier te komen stemmen.”

10:55 | Marcouch:

“Als je stemt, besta je”, zegt de Arnhemse burgemeester Ahmed Marcouch bij het stembureau van Burgers’ Zoo. Volgens de burgervader is stemmen altijd een bijzonder moment en eveneens belangrijk. “Je invloed laat je gelden door te stemmen. Het is geen wettelijke verplichting, maar wel een morele.”

Er zijn een hele hoop kinderen die vandaag met hun ouders komen helpen met stemmen. “We zien veel ouders met jonge kinderen. Misschien is dat omdat we in de Burgers’ Zoo staan, maar jong geleerd is oud gedaan.”

10:30 | Rob Jetten brengt stem uit

D66-leider Rob Jetten heeft zijn stem voor de Europese verkiezingen uitgebracht in zijn woonplaats Ubbergen. De partijleider, die tussen 2010 en 2017 gemeenteraadslid en fractievoorzitter was in de gemeenteraad van Nijmegen, stemde in een school in de Gelderse plaats.

10:06 | Elspeetse Stoffer (SGP) naar de stembus

10:05 | Bijna 7 procent van Nijmeegse kiezers heeft gestemd

De opkomst voor de Europese verkiezingen ligt in Nijmegen rond 10.00 uur op 6,8 procent. Bijna 10.000 mensen stemden al bij een stembureau in de Gelderse stad. Dat meldt de gemeente.

Het opkomstpercentage bij de vorige verkiezingen voor het Europees Parlement in 2019 lag in Nijmegen op ongeveer 48 procent. Landelijk stemde toen 41,9 procent van de Nederlandse kiesgerechtigden.

09:20 | Opkomst: aan het weer zal het niet liggen

Het wordt een graad of 18 en het blijft droog in Gelderland. Bij slecht weer, is de opkomst altijd lager. Daar zal het dus niet aan liggen vandaag. Feit is wel dat de verkiezingen voor het Europees Parlement de minst populaire zijn van alle verkiezingen. Bij de vorige Europese Parlementsverkiezingen in 2019 was de opkomst in Gelderland afgerond 42 procent.

“Mensen voelen zich niet echt Europeaan en dan gaan ze er niet voor stemmen”, legt politicoloog Peter van der Heiden uit. “Ze voelen zich Nederlander, ze voelen zich met een beetje geluk Gelderlander. Ze zien het belang er niet van.” De eerste tussentijdse opkomstpercentages voor deze verkiezingen worden rond het middaguur verwacht.

Zo was de opkomst in Gelderland tijdens de vorige Europese verkiezingen:

08:30 | Bijzondere stemlocatie

Het stemmen in Dinxperlo heeft iets speciaals. “Europa heeft Dinxperlo vrede gebracht”, vertelt burgemeester Anton Stapelkamp tegen een verslaggever van Omroep Gelderland. Hij brengt zijn stem uit in De Taverne. Het stembureau bevindt zich op de grens met Duitsland. “Dit is een heel bijzondere plek. Hier stonden in de oorlog nog prikkeldraad en grote hekken.”

07:50 | Gerrie Elfrink stemt in Arnhem

Gerrie Elfrink, SP-lijsttrekker voor de Europese verkiezingen, heeft donderdagochtend rond 07.30 uur zijn stem voor die verkiezingen uitgebracht in Arnhem.

Elfrink is een bekende naam in de gemeenteraad van Arnhem. Van 2014 tot 2018 was hij fractievoorzitter van de SP in Arnhem. Nu is hij lijsttrekker voor de Europa-fractie van de SP.

07:33 | De stembureaus zijn geopend

Het is 7.30 uur geweest en dus zijn de meeste stembureaus in Gelderland open. Je kunt op ongeveer 1.200 plekken je stem uit brengen. Een lichte stijging ten opzichte van de vorige Europese Parlementsverkiezingen. Zo plust Arnhem met dertien stemlokalen. In Winterswijk komen er zeven locaties bij.

Kijk hier waar je in jouw buurt kunt stemmen:

05:56 | Europa in jouw ochtendroutine

Je wekker gaat. De tijd is Europees bepaald. Je rolt je bed uit. Op naar de badkamer om goed voor de dag te komen. Cosmeticaproducten moeten voldoen aan Europese richtlijnen en mogen sinds 2016 niet getest worden op dieren. Ondertussen pak je je telefoon erbij. Door Europese afspraken kun je in alle EU-lidstaten tegen dezelfde tarieven bellen en internetten, zonder extra kosten.

Dan het ontbijt. Het water waarmee je thee zet, moet voldoen aan Europese regels. Er moet een code staan op het eitje dat je kookt. Het zijn Europese afspraken waardoor je als consument de herkomst van je eieren kunt opzoeken. Een sinaasappel persen voor je jus d’orange? Door de interne markt zijn er geen invoerrechten.

Dat scheelt weer in de portemonnee. Vlak voor het werk nog even naar de pomp? Diesel is aangemerkt als B7 en benzine als E5 of E10. Europese regels, zodat je je in het buitenland niet vergist en een verkeerde brandstof tankt.

05:35 | Zo ziet de verkiezingsdag eruit

In Nederland zijn verkiezingen normaalgesproken op een woensdag, maar dat kan dit keer niet. Er moet rekening gehouden worden met de verkiezingen die ook in andere Europese landen gehouden worden. Zo gaan bijvoorbeeld de Denen en Italianen zondag pas stemmen. Om die reden zijn er vanavond ook geen voorlopige uitslagen. Hier sluiten de stembussen om 21.00 uur. Kleine gemeenten, zoals Rozendaal, melden vaak even na negenen de uitslagen al, maar dat mag niet vanwege Europese regels. Zondag om 23.00 uur worden de voorlopige uitslagen door gemeenten gepubliceerd.

Toch weten we vanavond al wel ongeveer hoe de Nederlandse ploeg in Europa eruit gaat zien. Om 21.00 uur publiceert Ipsos een exitpoll. Onderzoekers vragen bij 35 stembureaus in Nederland wat mensen gestemd hebben. Dat moet een dwarsdoorsnede van het politieke landschap vormen en geeft dus een goed beeld van de uitslag.

05:00 | Vroege vogels op station Winterswijk

Gelderland wordt wakker op deze verkiezingsdag. Stemmen kan op ver weg de meeste plekken pas om 07.30. Op enkele stations kunnen Gelderse kiezers al eerder hun stem uitbrengen, zoals op het treinstation in Winterswijk waar het stembureau al om 05.00 uur openging.

Om 5:00 stipt stapt de eerste stemmer over de drempel bij station Winterswijk. “Ik maak gebruik van mijn stemrecht,” vertelt Marcel Nijman, terwijl hij zijn stembiljet in de nog lege ton duwt. “Ik zag dat ik nog vóór mijn werk kan gaan stemmen.” Verdiept in de verkiezingen, had Marcel zich nog niet. “Maar ik wilde mijn stem niet verloren laten gaan.”

Op andere treinstations in de provincie kun je de komende uren ook terecht. Op station Aalten gaat om 15.15 uur het stemlokaal open. In Harderwijk kan stemmen op het station vanaf 06.00 uur. Om 07.00 uur kun je ook al stemmen op Arnhem Centraal.