–
WINTERSWIJK – De herinrichting van de Markt had voor de politiek het ijkvoorbeeld moeten zijn voor participatie met alle Winterswijkers die er gebruik van maken. Het plein van de Markt is toch van iedereen, wat uitstekend uitgangspunt is voor een hoge mate van participatie. Maar verantwoordelijk wethouder Elvira Schepers kreeg van alle fracties uit de gemeenteraad forse kritiek te verduren nu het college de Markt autovrij wil maken en de parkeerplaatsen wil verwijderen. Dat besluit is volgens Schepers al genomen omdat “we wisten dat we hierover met z’n allen niet uitkwamen”. Heeft participatie over dit grote onderwerp gefaald?
ANALYSE
Alle inwoners mochten er wat van vinden en ideeën of oplossingen waren ook welkom voor het hart van Winterswijk. Gemeente Winterswijk bood uiteenlopende inspraakmomenten om verder vorm te geven aan een concreet herinrichtingsplan voor de Markt. Van een politiek forum in het gemeentekantoor en een informatieve avond in de Jacobskerk tot aan het hoogstpersoonlijke de bezoeken van wethouder Schepers aan de centrumondernemers van ABH-City en de mensen van de marktvereniging en het Winterswijkse Volksfeest. Alles voor een duidelijke inbreng van mensen die gebruik maken van de Markt. Wethouder Elvira Schepers zei daarom goed tegen het gelopen participatieproces aan te kijken. “Iedereen is uitgenodigd en het proces is zorgvuldig gebeurd”, vertelde ze aan de raadscommissie nadat er zoveel kritische vragen op haar werden afgevuurd over het verloop van het proces. Op alle bijeenkomsten waren de belangrijkste doelen en de discussiepunten benoemd en besproken om knopen te kunnen doorhakken. Kweekte de openheid valse verwachtingen of waren de spelregels vooraf niet duidelijk geweest, vroeg D66-fractieleider Loes ten Dolle, en kreeg wethouder Schepers daarom zoveel kritiek van politiek Winterswijk? Of wil iedereen die betrokken is geweest zijn of haar eigen punt maken en dat duidelijk terugzien in het plan? Na zes insprekers in de raadszaal waarvan vijf ondernemers, werd het voor de coalitiepartijen lastiger zicht te krijgen op welke informatie relevant is om zaken tegen elkaar te gaan afwegen.
Het ging in het debat tijdens de raadscommissie meer dan een uur lang over wat de gestelde kaders wel zouden moeten zijn waarbinnen de nieuwe (her)inrichting van de Markt tot stand mag komen. Kortom: wat wil Winterswijk van de eigen huiskamer om de Jacobuskerk maken? In de gezamenlijke in te richten huiskamer komt de warenmarkt terug: die moet blijven als grootste publiekstrekker op de woensdag en de zaterdag. Bovendien vormt die een krachtig concept in de drie-eenheid: winkels, horeca en warenmarkt. Meer groen voor de sfeer en verkoeling is broodnodig, want op warme dagen kunnen bezoekers er niet wezen en smelten de kazen bij de zuivelboer op de warenmarkt. ‘Erin’ mogen ook meer marktkramen. In een nieuwe opstelling met eventueel een uitbreiding naar de Torenstraat kan de marktvereniging zich in vinden. En ‘erin’ mogen ook meer evenementen zoals het Torenconcert, Midzomer Mondriaan festival en meer van dit soort activiteiten. Blijvend is het Volksfeest op het plein.
Een belangrijke eis aan de nieuwe huiskamer is dat het plein ruimtelijk oogt met een doorkijk naar de ontdekstraatjes Meddosestraat en Ratumsestraat zodat het winkelende publiek deze straten beter kan vinden. Tot zover is iedereen hiervoor te porren. “Het is voor de sociaal, economische toekomst van Winterswijk én voor méér sfeer en dát 365 dagen lang wat mensen moet aantrekken”, luidt de conclusie uit de opgehaalde informatie uit het participatieproces. De conclusie is het hoofddoel geworden voor het op de schop gaan van de Markt.
Opgehaald hoofddoel: de auto moet wijken voor meer sféér, 365 dagen lang
En om dat hoofddoel te bereiken zullen de zieke kastanjes verwijderd worden en de kinderkopjes in het straatwerk om het marktplein voor iedereen toegankelijker te maken. Dat is voor menigeen te snappen. Het is moeilijk lopen en rijden met de kinderwagen of een rollator. Een veilige situatie voor voetgangers is een pré. “Fietsers zijn onderschikt”, zegt Schepers. Fietsers zullen meer geleid worden in het centrum is het voornemen. Op één van de avonden is even het idee geopperd in een leegstaand winkelpand steevast fietsen te laten stallen, maar dat is slechts een klein detail in wat écht het Winterswijkse centrum eruit moet voor het ontwerp van een toekomstbestendige Markt.
Mobiliteit
Een groot struikelblok in wat ‘eruit moet’ voor de ontwerpkaders, vormen het autovrij maken van de Markt en dat daarbij 66 parkeerplaatsen gaan verdwijnen. Dit om behalve de veiligheid van de voetganger ook plaats te maken voor de evenementen en de aankleding van de Markt met meer groen en meer cultuur. Hier zit een belangrijkste pijnpunt voor Winterswijkers die gewend zijn om dichtbij de winkels en de warenmarkt te parkeren. Winterswijk moet nog altijd wennen aan het Vrijheidspark waar de auto is geweerd en de parkeerplaatsen naar een eind verderop aan de Jeugdkerkstraat zijn verplaatst. Het park wordt als een barrière ervaren voor de bereikbaarheid en vindbaarheid -voor met name de Duitsers en klanten uit aangrenzende gemeenten- van het Winterswijkse centrum. Binnen de politiek zijn over een vlak en met stenen gebarricadeerd park recentelijk ook vragen over gesteld. Het heeft in de bereikbaarheid een scheiding veroorzaakt tussen de noord- en de zuidkant van het centrum. En als de laatste verbindingsweg naar de Markt, de Burgemeester Bosmastraat ook nog wordt afgesloten doordat de Torenstraat winkelgebied wordt, raakt met het niet meer welkom zijn van autoverkeer in het centrum ook de klandizie, verwachten ondernemers en de marktkooplui. Met dit gegeven in het achterhoofd vragen ondernemers zich af of het Winterswijkse college wel een goed doordrongen besluit heeft genomen nu het de koers van centrum afsluiten’ rechtlijnig doorzet. Ze voelen zich op dit punt buitenspel in het participatieproces gezet. In de gestelde kaders voor de definitieve ontwerpkaders zien ze hun inbreng over hoe het centrum eruit moet zien niet terug. “Dingen werden gewoon ingevuld.” Een eigen gehouden enquête vormde het bewijs dat hoteleigenaar Joost van Rooijen van Stad Münster inbracht. Daarin blijkt dat 98 van de 100 bevraagde ondernemers tegen de afsluiting van het gehele centrum is. De Markt zal er doods uit gaan zien wanneer er geen auto overheen mag, vinden zij, dit terwijl in de plannen van het college juist het idee bestaat dat er meer loop over het plein gaat komen door de verbetering van de sfeer.
Verdeeldheid
Sandra Kemkens, eigenaresse van een mode- en interieurzaak nabij de Notaristuin spreekt dat weer tegen: “Je moet niet zeggen dat als je je zin niet krijgt, dat het participatie slecht is verlopen. Iedereen heeft kunnen spreken. Er is een gezonde discussie gevoerd. De kaders die daaruit voortgekomen zijn, is wat 30.000 mensen uit Winterswijk denken en niet wat ik alleen denk. We moeten doorkijken naar de toekomst, niet naar wat hetzelfde moet blijven. Daar gaat Winterswijk op achteruit.”
De overkoepelende organisatie van vereende centrumondernemers ABH-City kon en kan ook nu niet eenduidig met een advies naar buiten komen. “De achterban is sterk verdeeld. Er zijn verschillende meningen en inzichten. De interpretatie en beleving lopen uiteen”, verklaart voorzitter Peter ten Hagen van ABH-City voor de raadscommissie toen de politiek bij hem over de verdeeldheid doorvroeg. Was het proces wel naar behoren geweest? Het participatieproces is breed opgetrokken wat individueel praten met de achterban op de belegde informatieavonden mogelijk heeft gemaakt. Geheel wijselijk correct merkt Ten Hagen op: “U gaat praten met de achterban maar dat zet ABH-City overkoepelend buitenspel. We hebben ons opgesteld als een procescontroller en langs de zijlijn gekeken naar ‘worden onze mensen betrokken?’ En dat is gebeurd.” Wat de beste keuze voor het ontwerp gaat worden, wordt nu geheel overgelaten aan de Winterswijkse gemeenteraad. Zij vraagt om meer tijd en een parkeeronderzoek om een juist besluit te kunnen nemen. En dat wil wethouder Schepers niet doen. Ze houdt vast aan haar besluit. Pas nadat de raad over de Markt heeft besloten, is de volgende stap te kijken naar waar in de nabijheid geparkeerd kan worden. Hoe en waar nieuwe parkeerplaatsen gecreëerd worden, ligt aan hoe Winterswijk de routing om het centrum heen gaat inrichten.
Consensus
Zeker is in elk geval dat het college, dat voor de uitvoering van de herinrichting van de Markt heel veel informatie heeft opgehaald en zich daarvoor opstelt als een onafhankelijk bezoeker van het centrum van Winterswijk met de vraag: hoe blijft Winterswijk bij hem of haar in trek? Over hoe de Markt er voor de komende dertig jaar eruit moet komen te zien wil het college dat de stedenbouwkundige ontwerpers de bril opzetten van de voetganger die zich lekker wil laten verrassen in de ontdekstraatjes en vervolgens laat onderdompelen in de Winterswijkse cultuur. Grote vraag is of de gemeenteraad die bril ook kan opzetten door zich minder te laten rondleiden door ondernemers aan het plein. Voor de doorloop naar de ‘ontdekstraatjes’ Meddosestraat -met museum Wereld voor Wenters- en Ratumsestraat -met Villa Mondriaan om de hoek- is een betere doorkijk vanaf de Markt juist gunstig voor méér dan alleen de ondernemers die aan die straten zitten.
Het bestuur van ABH-City kijkt stelt zich blij op als het gaat over de bereidheid van de gemeente om zoveel te investeren in een centrum wat op marktdagen weliswaar heel goed loopt, maar ook inziet dat er méér nodig is om de trek naar Winterswijk te behouden. Het is hierom waar omliggende plaatsen zoals Aalten en Lichtenvoorde en zelfs een stad als Doetinchem weleens met een jaloerse blik naar kijken. Dit gegeven – de combinatie van winkels, warenmarkt en horeca, de gouden driehoek noemt Winterswijk ze- maakt Winterswijk behalve uniek in de streek en tegelijkertijd zeer kwetsbaar als straks in 2024 het centrum op kop wordt gezet met deze grote verbouwing. De warenmarkt kan er tijdelijk niet staan en afzettingen zullen bezoekers gaan weerhouden om opnieuw even niet te kiezen om naar Winterswijk te komen, weten ondernemers uit ervaring. Na corona, de energiecrisis, personeelstekort en verminderde koopkracht door inflatie is de volgende vraag: kan Winterswijk het toekomstplan voor de Markt dusdanig in goede banen leiden dat ze voor zichzelf niet een vierde economische crisis gaat creëren. Dat vraagt om een stap op de plaats. Wethouder wil op vraag van de raad de herinrichting wel uitstellen van 2024 naar 2025.
Morgen besluit de Winterswijkse gemeenteraad over de kaders die ze stelt aan het ontwerp voor een betere marktinrichting. De Markt is een groot onderwerp; de Markt is van iedereen. En uit het resultaat zal blijken of de politiek, die het als hun taak zien veranderingen vanuit hun idealen voor de Markt voor te stellen en de 30.000 Winterswijkers daarin voldoende hebben meegenomen.
Geschreven door Eveline Zuurbier op 2023-02-15 16:30:55
Mail ons!
Heb jij een tip of opmerking? Mail naar de redactie: redactie@1achterhoek.nl.