GROENLO – Temidden van schermutselingen, wolviltsters, bierbrouwers, stadstroubadours en het slagveld staat in de Grolse vesting de statige Oude Calixtuskerk. De kerk is een stille getuige geweest van de Tachtigjarige Oorlog. Met de ombouw naar het Nationaal Museum Tachtigjarige Oorlog (NMTO) biedt het een voorproefje van wat bezoekers kunnen verwachten als het museum in april 2025 opent. Het doel van het museum is de geschiedenis te tonen en deze ook op interactieve wijze te verkennen. Welke indruk is bij jou achtergebleven over de Slag om Grolle en de verbeelde geschiedenis?
Het beeld dat buurtgenoten of een vriendengroep uit Groenlo schetste door mee te doen aan de Slag om Grolle – Foto: Eveline Zuurbier
Het verleden herleeft in Groenlo
Afgelopen weekend veranderde Groenlo in een idyllisch decor van de Tachtigjarige Oorlog. Omringd door kampementen en geurige kampvuren herleefde de geschiedenis met zo’n 1500 re-enactors uit twintig verschillende landen, die de Slag om Grolle zo realistisch mogelijk naspeelden. Bewoners van Groenlo deden enthousiast mee, door zich te organiseren in vriendengroepen en buurtverenigingen die de lokale bevolking uit die tijd vertegenwoordigden.
Een van deze groepen, ‘Scheelcot’ (Oudsaksisch voor ‘drietwief’), beeldt de schepenbank uit, een soort kantongerecht of lokale politiek van Grolle. Ze zijn de nieuwste aanwinst onder de lokale deelnemers. Henri Walterbos, een van de rechtsprekers van ‘Scheelcot’, vertelt: “We wilden graag meedoen, maar dan moet je wel iets voorstellen. Wat we doen is historisch verantwoord. We hebben onderzoek gedaan in de archieven.” De groep voert meerdere keren per dag korte sketches op in een steegje in de Nieuwstad. Hier wordt een strafbankje aangegeven met een hekje, en achter een tafel vol dossiers spelen drie rechters hun rol. De aanklachten variëren van een jongeman die een dienstmeid heeft ‘bezwangerd’ tot openbare dronkenschap tijdens de zondagse mis.
Een echte historische ervaring
Jord en Renate nemen deel in ‘Scheelcot’. Ze komen uit Utrecht. Jaarlijks vieren ze het carnaval mee. Jaren geleden is een studievriend naar Groenlo verhuisd en via hem zijn Jord en Renate nu ook re-enactors van de Slag om Grolle geworden. Ze vinden de hele verkleedpartij voor de Slag en hoe de binnenstraten eruit zien ronduit fantastisch. “Dit maak je nergens anders mee.”
Het evenement van de Slag om Grolle drie dagen lang nabootsen met 1500 re-enactors en cavaliers incluis, krijgt permanent een plaats in de Oude Calxtuskerk; althans de telkens nieuwe kennis die betrokkenen opdoen tijdens het houden ervan. De drijfveer elke keer weer is de echtheid en daarmee de waarheid zo dicht mogelijk zien te benaderen.
De transformatie van de Oude Calixtus tot museum
Het historische gebouw, dat sinds de 11e eeuw een rol heeft gespeeld in het leven van Groenlo, wordt momenteel verbouwd tot een museum met nationale erkenning. De kerk bood tijdens de Slag om Grolle alvast een sneak preview van wat het NMTO gaat brengen. Op enkele panelen was te lezen: ‘Echt Nep’ en ‘Nepnieuws en Propaganda in de Geschiedschrijving’. Hiermee wordt ingespeeld op het thema dat het museum geen traditioneel museum wordt, maar juist een plek waar bezoekers zelf kunnen nadenken over geschiedenis.
Geen museum, maar de waarheid
Bezoekers dachten vast dat wat ze het weekend in Groenlo zagen de realiteit was in 1627? Werd de stad Grolle bevrijd door de Staatse troepen van de Oranjes of kregen zij te maken met onderdrukking: de katholieken -Groenlo is katholiek- moesten wijken naar Zwillbrock dat onder de heerschappij van de bisschop van Münster viel. “Het wordt geen museum, maar je gaat hier oorlogsverhalen inzien waarmee je jouw eigen indruk kan verwerken tot een eigen verhaal”, licht Mirjam Lageschaar van het NMTO.
“De Tachtigjarige Oorlog is het ontstaan van Nederland. Die tijdlijn proberen we gaandeweg -ook wanneer het museum geopend is- in beeld te krijgen. Ook andere musea in andere vestingsteden zijn daarmee bezig. Terwijl in de westelijke helft het leven begonnen was met de zeevaart en de Gouden Eeuw, zaten we in het oostelijke deel nog volop in de oorlog.” In de Oude Calixtus wordt daar met behulp van een kleine maquette van een VOC-schip uit de geschiedenis voor het altaardeel een creatieve manier de gedachten van de bezoekers geprikkeld.
Lageschaar vervolgt: “Best leuk om te weten waar wij vandaan komen.” Spaanse roots zijn in Groenlo nog terug te vinden. Wilfried Brevink eveneens van het NMTO en als professionele kracht verantwoordelijk voor de vrijwilligers legt het concept van het nieuwe nationale museum in de Oude Calixtus nader uit. “Je gaat hier de eigen waarheid onderzoeken van de oorlog. Een oorlog kent meerdere kampen met elk een eigen verhaal. Kijk naar de Oekraïne. Het museum laat verschillende perspectieven zien. Kijk naar wat er zich momenteel afspeelt in de hele wereld. Aan het einde van jouw bezoek krijg je een uitgeprinte versie van jouw waarheid. En wanneer je in een groep het museum dan zal die waarheid afwijken van wat er binnen die groep gedacht wordt.”
Middeleeuwse markt en ambachten
Intussen vertelt de wolviltster buiten op de middeleeuwse markt in de Beltrumsestraat gewoon haar verhaal. Ze heeft hoedjes gevilt en is bezig met een kraag die je als wollen sjaal kan dragen. Ze pluist de wol van een Engels schaapsoort met kleine grijze krulletjes en plakt deze met een mengsel van water en groene zeep op het uitgelegde patroon. “Altijd wel gek dat mensen als eerste vragen bij wat ik maak: kun je het wassen? Weinig mensen weten van het zelfreinigde vermogen van wol. Het is ’s nachts vochtig. Je hoeft wol alleen buiten te hangen en het is schoon”, vertelt ze praktisch over het historische ambacht dat nu heel modisch is. Historie en hedendaagse trends komen ook hier tijdens de Salg om Grolle samen.
Geschreven door Eveline Zuurbier
Mail ons!
Heb jij een tip of opmerking? Mail naar de redactie: redactie@1achterhoek.nl.