–
ARNHEM – Op ruim 1200 plekken in Gelderland kon je je stem uitbrengen voor de Tweede Kamerverkiezingen. Hoe ging het er aan toe in de stemlokalen, wat doen onze Gelderse kopstukken en wie wordt de grootste? Volg het hier live.
Op ruim 1200 plekken in Gelderland kon je je stem uitbrengen voor de Tweede Kamerverkiezingen. Hoe ging het er aan toe in de stemlokalen, wat doen onze Gelderse kopstukken en wie wordt de grootste? Volg het hier live.
23:02 | Welterusten
We sluiten het liveblog voor nu. Morgenochtend gaan we bij Omroep Gelderland verder in op de verkiezingsuitslag. Welterusten!
22:55 | Rozendaal eerste met tellen
Rozendaal komt als eerste gemeente in Gelderland met de uitslag. De VVD krijgt de meeste stemmen (34,9 procent van de stemmen), tweede partij is GroenLinks-PvdA (18 procent) en D66 is de derde partij (12,3 procent).
22:43 | Opkomst in Arnhem valt tegen
Het opkomstpercentage lijkt in Arnhem lager uit te vallen dan bij de Tweede Kamerverkiezingen in 2021. De gemeente meldt dat de opkomst om 21.00 uur 68 procent was, gemeten over 45 van de 82 stembureaus. In 2021 was de opkomst 73,6 procent.
De gemeente probeerde van stemmen ‘een feestje’ te maken en kwam met een pakket maatregelen om mensen naar de stembureaus te krijgen. Zo kwamen er proefstemlokalen om te leren hoe mensen konden stemmen en daalde burgemeester Ahmed Marcouch af aan de buitengevel van de Eusebiuskerk in zijn stad om daar een torenhoog stembiljet in te kleuren.
“De rechtsstaat is heilig voor ons”, zei GroenLinks-PvdA-lijsttrekker Frans Timmermans in een eerste reactie op de waarschijnlijke verkiezingszege van de PVV van Geert Wilders. Timmermans zegt dat zijn partij nooit in een coalitie zal stappen ‘met een partij die Nederlanders uitsluit’.
22:30 | ‘Enorme trouw’ bij SGP
Partijleider van de SGP Chris Stoffer uit Elspeet is ‘verwonderd over de enorme trouw’ van zijn achterban, zegt hij op X in een eerste reactie op de exitpolls. Daarin haalt de SGP 3 zetels. “Voor de SGP lijkt zich opnieuw een stabiel beeld af te tekenen”, aldus Stoffer. Verder heeft hij het over ‘grote politieke verschuivingen’. Hij feliciteert PVV, NSC, GroenLinks-PvdA en de BBB met hun zetels.
22:25 | De eerste reactie van Jetten
Partijleider van D66 Rob Jetten uit Ubbergen zegt in zijn toespraak dat zijn partij de afgelopen weken heeft geknokt voor elke stem. “We moeten ook realistisch zijn. Het is een harde klap. We eindigen in de dubbele cijfers maar we hadden op meer gehoopt.”
Achter de gematigde toon van Geert Wilders schuilt intolerantie, vindt Jetten. Hij legt de schuld van de winst van de PVV deels neer bij de VVD. “Daardoor stond de deur wagenwijd open.” Hij zegt verder de komende jaren partijleider van D66 te willen blijven.
22:17 | Website PVV ligt plat
De website van de PVV in Gelderland is onbereikbaar.
22:14 | Stemmen tellen in Doetinchem
In sporthal De Bongerd in Doetinchem worden de stemmen geteld.
22:05 | Omtzigt: een miljoen stemmen
Pieter Omtzigt van NSC feliciteert Geert Wilders met de ‘historische overwinning’. “Wij zijn beschikbaar om het vertrouwen van een miljoen kiezers om te zetten in daden. Nederland moet en zal bestuurd worden. De functie elders is de komende jaren in Den Haag.”
22:00 | Rozendaal niet de eerste
Rozendaal is niet de eerste gemeente met de getelde stemmen, dat is Schiermonnikoog. Schiermonnikoog is opnieuw als eerste klaar met het tellen van de stemmen. GroenLinks-PvdA is op het eiland de grootste geworden.
21:55 | Wat nu?
Op basis van de exipoll, er zijn wat verschuivingen, zijn enkele coalities mogelijk. Over rechts hebben PVV, NSC, VVD, BBB 86 zetels. Zonder de BBB kan ook, dat zijn 79 zetels. Centrum-links biedt eigenlijk maar één coalitie, die is zonder PVV, namelijk: GroenLinks-PvdA, D66, NSC en VVD met 79 zetels.
21:37 | Stemmen tellen in Zutphen
In de Walburgiskerk in Zutphen worden de stemmen geteld.
21:25 | Van der Plas is blij
Lijsttrekker Caroline van der Plas van de BBB is heel blij met de 7 zetels die BBB volgens de eerste exitpoll krijgt. “Dit is hartstikke mooi, we doen gewoon mee bij de vorming van een kabinet.” Er moeten wel wat plooien worden gladgestreken voor samenwerking met de PVV, zegt ze. “Als Wilders de koran wil verbieden, dan moeten we de bijbel ook verbieden en dat gaat niet. We hebben vrijheid van religie.”
21:10 | Geen zetel voor Sarah Dobbe
De exitpoll is teleurstellend voor Sarah Dobbe van de SP, de Arnhemse stond zesde op de kandidatenlijst. De SP krijgt vijf zetels dus geen Kamerzetel voor Dobbe.
21:03 | PVV de grootste
De PVV van Geert Wilders krijgt bij de exitpoll 35 zetels, een verdubbeling van het aantal zetels nu. De VVD raakt 11 zetels kwijt en komt op 23 zetels uit. GroenLinks-PvdA stevent af op 26 zetels. De partij van Pieter Omtzigt komt met 20 zetels in de Tweede Kamer.
20:55 | Wachten op eerste exitpoll
De stembussen sluiten over vijf minuten. We wachten op de eerste exitpoll. Die wordt gemaakt op basis van zestig stembureaus. De foutmarge is 1 à 2 zetels.
20:17 | Henk en Gerry aan de koffie
Henk en Gerry Obbink uit buurtschap De Heurne (bij Aalten) hebben gestemd in hun eigen buurthuis. En dat konden ze voor de eerste keer, zeggen ze. Verslaggever Jeroen Mäkel praatte met ze na.
20:02 | Nog een uur om te stemmen
De stembussen zijn nog een uur open.
19:18 | Na het stemmen aan de koffie
Voor het eerst is in elk buurtschap van de gemeente Aalten een stemlokaal. Deze stembureaus zitten in het plaatselijke buurthuis.
In De Heurne Aalten (niet te verwarren met De Heurne Dinxperlo) is voor het eerst een stembureau. Inwoners kunnen dus voor het eerst in hun eigen buurtschap stemmen.
Om dit te vieren heeft het bestuur van het buurthuis inwoners opgeroepen om vanavond met elkaar een bak koffie te drinken. Burgemeester Anton Stapelkamp (links op de foto) is daar ook bij.
19:06 | Scholieren zouden kiezen voor PVV, FvD en VVD
De voorbije dagen gingen scholieren ook naar de stembus. Bij de scholierenverkiezingen van ProDemos krijgen leerlingen de kans om hun eigen geluid te laten horen over hun politieke voorkeur. Als het aan scholieren lag zouden PVV, FvD en VVD de drie grootste partijen worden de komende vier jaar.
Hoewel scholieren onder de 18 jaar niet kunnen meebepalen wie in de Tweede Kamer zitten, zijn de scholierenverkiezingen toch heel belangrijk, vindt Landelijk Aktie Komitee Scholieren, LAKS.
‘Ze leren zo hoe de Tweede Kamer werkt’
“Niet alleen zodat we weten wat het stemgedrag zou zijn van leerlingen, maar ook omdat leerlingen zo meer leren over hoe de Tweede Kamer werkt, hoe zij hun stem kunnen laten horen en wat er met hun stem gebeurt. En niet onbelangrijk: het laat aan de rest van de samenleving duidelijk zien waar leerlingen zich mee bezighouden en waar ze zich zorgen over maken.”
Verder, zegt LAKS, is het belangrijk dat leerlingen zelf betrokken zijn bij het organiseren van de scholierenverkiezingen. “Hierdoor raken ze betrokken bij de school zelf, krijgen ze andere verantwoordelijkheden en mogelijkheden, en zien jongeren van dichtbij wat er gebeurt met je stem. Leerlingen kunnen met deze verkiezingen dus leren over de politiek, leren participeren en kunnen een duidelijk signaal richting de politieke partijen en de samenleving laten horen.”
18:45 | Het lijkt net echt…
…maar dat is het niet. Lijsttrekkers met AI op X. Voor de goede orde: de beelden zijn gemanipuleerd.
18:32 | Dit doen gemeenten om jongeren naar de stembus te krijgen
Om jongeren te betrekken bij de verkiezingen hebben veel gemeenten acties voor zogeheten ‘eerstekeerstemmers’. Zo krijgen 18-jarigen in Duiven en Westervoort een uitnodiging om mét de burgemeester te gaan stemmen en staat in Druten de burgemeester bij het busstation om jonge stemmers te verleiden om hun stem uit te brengen. En in Hattem doen ze het nog weer anders.
18:26 | Opkomst 50 procent
Ongeveer 50 procent van de kiesgerechtigden had woensdag om 17.45 uur zijn stem uitgebracht. Dat blijkt uit de tussentijdse opkomstcijfers van onderzoeksbureau Ipsos. Twee uur eerder, om 15.45 uur, was de totale opkomst naar schatting 40 procent. Met 50 procent is het huidige tussentijdse opkomstpercentage lager dan bij de Tweede Kamerverkiezingen in 2017, toen om 17.45 uur 55 procent van de kiesgerechtigden zijn stem had uitgebracht.
18:21 | Vader van Bram kan niet stemmen
De vader van de verstandelijk gehandicapte Bram uit Nieuw-Wehl heeft per volmacht voor zijn zoon niet kunnen stemmen. Vader Wiljo wilde stemmen in zijn eigen woonplaats Lichtenvoorde, maar wist niet dat hij in dat geval een kiezerspas nodig had.
Stemmen in een ander stembureau buiten de gemeente moet worden aangevraagd bij het gemeentehuis waar de kiezer ingeschreven staat, Nieuw-Wehl valt onder Doetinchem. Burgemeester Annette Bronsvoort van Oost Gelre waar Lichtenvoorde onder valt vindt het heel spijtig dat Wiljo geen kiezerspas had om in Lichtenvoorde voor zijn zoon te kunnen stemmen. “Hij kan tot 21.00 uur per volmacht wel stemmen in Doetinchem voor zijn zoon”, zegt Bronsvoort.
“Helaas”, zegt Brams vader. “Dat lukt niet, omdat ik geen stempas meer heb, die is ingenomen door het stembureau in Lichtenvoorde. En ik ben nu ook aan het werk en kan niet meer weg.”
17:16 | Opkomst in Winterswijk
In Winterswijk had om 16.00 uur 46,3 procent van de kiesgerechtigden gestemd, laat de gemeente weten.
16:31 | Nek aan nek
Nee, we hebben geen tussenstand ;-). Maar tijdens deze verkiezingen gaan D66, ChristenUnie en SGP nek aan nek. Deze partijen hebben de meeste Gelderlanders op wie kan worden gestemd. ChristenUnie en SGP hebben beide 11 Gelderse kandidaten voor de Tweede Kamer, D66 10. Meer feitjes vind je hier.
16:24 | Opkomst tot 15.00 uur
De opkomst in Arnhem was om 15.00 uur 33,8 procent. In Nijmegen was die op dat moment 40,1 procent. Om 15.45 uur had landelijk 40 procent van de kiesgerechtigden gestemd.
15:47 | Eén vakje, niet twee
Het ministerie van Binnenlandse Zaken komt met een waarschuwing na misleidende berichten op sociale media, zoals X. Daar melden gebruikers dat je twee vakjes moet rood maken als je op GroenLinks-PvdA wilt stemmen. Wie dat doet maakt zijn of haar stem ongeldig. “Voor een geldige stem moet je één bolletje rood kleuren”, meldt het ministerie.
15:36 | Westerveld heeft gestemd
Ook Lisa Westerveld uit Nijmegen (nummer vier op de lijst van GroenLinks-PvdA) heeft haar stem uitgebracht.
15:19 | Je mag kijken bij het tellen
Wist je dat je vanavond mag kijken bij het tellen van de stemmen? De regels lees je hier. De stembureaus tellen vanavond na het sluiten van de stembussen alle stemmen, ook het aantal blanco en ongeldige stemmen. Bij een blanco stem staat er niets op het stembiljet en is er geen enkel rondje rood gemaakt. Een stem is ongeldig als bijvoorbeeld meer dan 1 rondje rood is gemaakt. Of als er iets op het stembiljet staat waardoor iemand kan weten wie de kiezer is.
15:03 | Op het ‘mooiste stembureau’ in Arnhem…
…was het vanmorgen gezellig druk. Dat zegt Bert Roete van het Platform Arnhem Klimaatbestendig. “Ons bericht is overigens geen stemadvies, hoor. Maar kom vooral naar het mooiste stembureau van de stad.”
14:33 | Opkomst in Arnhem blijft achter
Rond het middaguur lag Arnhem achter in de opkomstcijfers. Om 12.00 uur had daar 12,3 procent van de stemmers het stemhokje bezocht. In onder meer Nijmegen (22,9 procent) en Apeldoorn (26 procent om 13.00 uur) liggen de percentages hoger.
Arnhem doet het doorgaans niet goed als het gaat om opkomst. De afgelopen vier verkiezingen was de opkomst telkens lager dan in andere steden én het landelijk gemiddelde. Tijdens de voorbije Provinciale Statenverkiezingen kwam maar 51,9 procent opdagen. Het landelijk gemiddelde lag zeker 6,4 procent hoger, met 58,3 procent. De gemeenteraadsverkiezingen van 2022 brachten 46,5 van de stemgerechtigden in beweging, tegen een landelijk percentage van 51.
Burgemeester Ahmed Marcouch wil de percentages in zijn stad graag omhoog krijgen. Daarom daalde hij als stunt eerder al af van de Eusebiuskerk om daar een heel groot stemvak rood te kleuren (zie verderop in de dit blog). Hijzelf was vanochtend vroeg al bij het stembureau te vinden.
14:30 | Botsingsgevaar stemhokje Nijmegen
In een stembureau speciaal voor slechtzienden en blinden liepen mensen het risico tegen het stemhokje te botsen. De geleidelijn – de voelbare lijn op de vloer die de weg aangeeft – doorkruiste per abuis de stemhokjes. Een onaangename verrassing, noemt Jos Kersten dit. Hij is de directeur van het Zelfregiecentrum, dat vandaag is omgetoverd tot stembureau speciaal voor slechtzienden en blinden.
“Gisteravond stond alles nog goed. Ook de geleidelijnen. Maar we hebben de stemhokjes vanochtend nog verplaatst vanwege de privacy”, vertelt hij. Voorbijgangers konden eerder van buiten bij de hokjes naar binnen kijken. Inmiddels hebben ze de geleidelijnen weer goed gelegd en kan iedereen veilig stemmen. “Er is niemand gebotst. Net kwam er iemand stemmen met een blindengeleidehond en dat is allemaal goed gegaan”, weet de directeur.
14:20 | Burgemeester Nijmegen stemt
Ook de burgemeester van Nijmegen heeft vandaag zijn stem uitgebracht. Hubert Bruls deed dit op de Basisschool Klein Heyendaal, het 37ste stembureau van de gemeente.
13:10 | Bijzondere zwevende kiezer stemt
Nijmeegse kiezer Robbie heeft vandaag ook zijn stem uitgebracht. En dat is bijzonder voor zijn soort. Robbie was lang een zwevende kiezer, maar staat inmiddels met beide benen op de grond en stemt rood. Dat laat Robbie duidelijk doorschemeren met zijn rode borst.
Robbie Roodborst krijgt lof voor het uitbrengen van zijn stem tijdens de verkiezingen: ‘Hoi Robbie, ik heb je gemist. En wat goed dat er is gestemd.’
12:30 | Taart voor de jongste én jarige
In Duiven viel Cathelijne woensdag met haar neus in de boter. Op haar achttiende verjaardag maakte ze gelijk gebruik van haar stemrecht. Ze is daarmee de jongste stemmer in die gemeente. En dat leverde haar een taart op uit handen van burgemeester Huub Hieltjes.
11:50 | Een ‘prokkelduo’ op ’t stembureau
In het stembureau van Berg en Dal worden kiezers geholpen door ‘prokkelduo’s’. Prokkel is een combinatie van de woorden: prikkel en ontmoeting. Een prokkelduo bestaat uit iemand met een licht verstandelijke beperking die is gekoppeld aan een vrijwilliger zonder beperking. In Berg en Dal helpen vandaag Jan van Poppel en Jos Raafs mee. Daar is de gemeente blij mee. Tijdens de verkiezingen zijn vrijwilligers hard nodig.
In zeker 220 gemeenten gaan vandaag prokkelduo’s aan de slag, meldt RN7. Goed nieuws, vindt Marian Geling, initiatiefnemer van Stichting Prokkel. “Zo wordt de samenleving inclusiever. En is de bezetting van stembureaus een meer reële afspiegeling van de samenleving.”
Dit verbreedt de kijk van mensen
Voor de meer dan één miljoen mensen in Nederland met een licht verstandelijke beperking is het belangrijk betrokken te worden bij het democratische proces, legt Geling uit. “De prokkelduo’s zorgen voor meer ontmoetingen tussen mensen mét en zonder verstandelijke beperking. Dit verbreedt de kijk van mensen.”
11:30 | Marcouch kleurt gigantisch stembiljet
De Arnhemse burgemeester Ahmed Marcouch heeft één week voor de verkiezingen al geoefend met het rood kleuren van het stembiljet. Maar dan wel een héél grote. Met rode stift in hand abseilde de burgervader van de bijna 100 meter hoge Arnhemse Eusebiuskerk. Daarmee wilde hij Arnhemmers op ludieke wijze naar de stembus bewegen.
Vanochtend heeft de burgemeester het echte stembiljet rood gekleurd. Dit deed hij op station Arnhem Centraal.
11:00 | SGP-lijsttrekker stemt in Elspeet
SGP-lijsttrekker Chris Stoffer heeft vanochtend in zijn woonplaats Elspeet z’n stem uitgebracht. Samen met zijn vrouw ging hij naar zijn oude basisschool Boaz-Jachin. Stoffer heeft zijn stem uitgebracht op de nummer twee van de SGP, Diederik van Dijk. Van Dijk is vandaag jarig.
Stoffer is vandaag niet zenuwachtig, vertelt hij in onderstaande video:
10:15 | Burgemeester fietst langs 28 stemlokalen
De burgemeester van Huissen, Nelly Kalfs, stapte deze ochtend al vroeg op de fiets. Met haar man fietst de burgemeester langs alle stemlokalen van de gemeente Lingewaard. Ze bezoeken welgeteld 28 stemlokalen. Daarvoor fietsen ze stad en land af. Zeker 35 kilometer.
En dat bevalt de burgemeester goed: “Het fietsen is heerlijk en gezond. Ik wil alle vrijwilligers bij de stembureaus persoonlijk laten weten hoe belangrijk ik het vind dat ze vandaag helpen bij de stembureaus.” Ook Huissenaren waarderen de fietstocht van de burgemeester: “Het is een heel betrokken burgemeester. Ik vind het absoluut passen bij haar.”
De vorige Tweede Kamerverkiezingen was de opkomst hoog, herinnert de burgemeester zich. Bijna 84 procent van de Huissenaren ging stemmen. Vandaag hoopt de burgemeester op een opkomst van boven de 90 procent. Daarvoor heeft stembusvrijwilliger John de ‘stemstamper’ al paraat. Een lange houten stok waarmee John de stembiljetten aandrukt, mocht de stembus uitpuilen.
09:00 | Rob Jetten brengt stem uit
D66-partijleider Rob Jetten heeft vanochtend zijn stem uitgebracht. In tegenstelling tot de vorige Tweede Kamerverkiezingen stemde hij niet in zijn woonplaats, het Gelderse dorp Ubbergen, vlakbij Nijmegen. Vandaag bracht hij zijn stem uit in Den Haag. Dat deed hij met een zogeheten kiezerspas, waarmee je in heel Nederland kunt stemmen.
Vanwege alle verkiezingsdrukte verbleef hij dinsdagnacht in Den Haag. Toch heeft hij nauwelijks een oog dichtgedaan. “Vanwege de spanning en adrenaline voor deze verkiezingsdag heb ik bijna niet geslapen”, vertelt hij in WNL. Voordat hij ging stemmen, deelde hij op sociale media nog de volgende boodschap: ‘Kies met je hart: voor het onderwijs, het klimaat, de toekomst. Kies met je hoofd: alleen een sterk D66 kan een extreem kabinet over rechts voorkomen.’
08:00 | Familie runt stembureau
In Doetinchem wordt stembureau 14 gerund door familie Willemsen & Co. Marie Louise Willemsen is de voorzitter, tevens moeder van haar twee zoons Timo en Niels. Ook is tante Illone Willemsen van de partij.
Hoe de sfeer is in het stembureau bij de familie? “Het is gezellig, op z’n Willemsens”, lacht de voorzitter, die de pepernoten voor de kiezers al heeft klaarstaan. Ook zoon Timo vindt het leuk en heeft alle vertrouwen in de voorzitter, zijn moeder. “Volgens mij doet ze het heel goed. Dat vind ik mooi”, vertelt Timo, terwijl op de achtergrond bluesmuziek klinkt.
06:35 | Vroegste stembureau geopend
Wie vroeg het vakje wilde inkleuren, moest op het station in Winterswijk zijn. Daar is om 05.00 uur in de ochtend het eerste stembureau geopend. En daarmee zijn ze de eerste in Nederland. De meeste stembureaus gaan om 07.30 uur open. De eerste stemmen zijn daar al binnen. De voorzitter van het stembureau, Peter van Rijn, die het stembureau opende is daar blij mee. En gelukkig stond de koffie ook klaar.
Ondanks de vroegte stonden er al mensen in de rij voor het stembureau. Een van hen was de Winterswijkse burgemeester Joris Bengevoord. “Iedereen in Gelderland, ga lekker stemmen”, roept hij op tegenover Omroep Gelderland. Volgens Bengevoord laat de rij in de ochtend zien dat ‘de verkiezingen leven’.
Ook de Winterswijkse Ricardo was al vroeg uit de veren, maar dat is hij als vrachtwagenchauffeur wel gewend. Waarom hij komt stemmen? “Ik vind stemmen belangrijk want iedereens mening telt.”
Op 43 treinstations in Nederland zijn stembureaus verspreid.
06:30 | Feitjes over verkiezingen
Waar kun je stemmen? En wat moet je meenemen? Om daarin wat helderheid te bieden, heeft Omroep Gelderland wat feiten en cijfers op een rij gezet.
06:29 | Laat je helpen door kunstmatige intelligentie
Politici strooien vaak met lastige termen, ook in hun verkiezingsprogramma’s. Met de nieuwe site Partijplein kun je standpunten in makkelijk te begrijpen Nederlands lezen, of in een andere taal. Dit maakt de programma’s begrijpelijk voor iedereen, met dank aan kunstmatige intelligentie.
Ben je benieuwd naar een specifiek thema? Dan kun je OpenVerkiezingen.nl bezoeken. Daar kies je drie partijen én het onderwerp waarover je meer over weten. Je krijgt in een oogwenk een overzicht van de belangrijkste standpunten en een korte samenvatting, gegenereerd door kunstmatige intelligentie.
06:25 | Hulp nodig met stemmen?
Weet jij al op wie je gaat stemmen? Of twijfel je nog? Je bent niet de enige. Heel veel mensen zijn er nog niet over uit. Ben jij zo’n zwevende kiezer, vul dan het Kieskompas in. Stemmen kan tot 21.00 uur.
Geschreven door Maarten Beeks, Omroep Gelderland op 2023-11-22 13:51:20
Mail ons!
Heb jij een tip of opmerking? Mail naar de redactie: redactie@1achterhoek.nl.