– Al vijf jaar lang wachten tienduizenden gedupeerden van de toeslagenaffaire op schadevergoeding en herstel. De Achterhoekse hulpverlener Kristel de Waal werd zelf ook slachtoffer en ziet dagelijks wat de gevolgen zijn: “Ik zie mensen die vloeibaar voedsel eten omdat ze jarenlang niet naar de tandarts gegaan zijn. Zij hebben acuut hulp nodig.”
Toeslagenouder Kristel de Waal: ‘Ik laat me niet zomaar in een hoekje drukken’ – Foto: Omroep Gelderland
De Waal komt een hoop ellende tegen. “Het lijkt bijna normaal dat ik tijdens een bezoek de ambulance moet bellen omdat de stress hartklachten veroorzaakt. Of dat ik hoor dat mensen van het leven wegwillen. Het is schrijnend.”
“Veel mensen zien door de bomen het bos niet meer. Ze weten vaak niet waar in het proces ze precies zitten.” Volgens haar ontbreekt bij hen allemaal het vertrouwen in de overheid. “We zijn nu vijf jaar verder en alle hoop is weg.”
Donderdag kwam spoedadviescommissie-Van Dam met eenzelfde conclusie: de hersteloperatie voor gedupeerden duurt te lang en er is geen sprake van ruimhartigheid.
Alle hoop is weg
Kristel de Waal was zelf ook slachtoffer van de toeslagenaffaire. Zij kreeg de schade deels vergoed. Sindsdien helpt ze lotgenoten in veel Gelderse gemeenten, zoals in Nijmegen, Deventer, Kampen en Arnhem. Ze organiseert bijeenkomsten en komt bij gedupeerde ouders thuis om hen verder te helpen.
Nog altijd zijn er ouders die niet erkend zijn als gedupeerde. Die groep maakt geen aanspraak op de eerste 30.000 euro schadevergoeding. Ouders moeten dan wachten totdat ze een zogenaamde integrale beoordeling krijgen. “Maar ondertussen staan de schuldeisers gewoon aan de deur.”
Het probleem reikt verder dan alleen de ouders, vertelt de Waal. “Er zijn kinderen die hun ouders wilden helpen en leningen afsloten. Zij hebben nu ook schulden, om maar niet te spreken over psychische problemen.”
Nog jaren duren
De hulpverlener is blij dat het rapport van de adviescommissie er is. Maar versnelling ziet ze er niet in. “Ik denk ook dat er een grote groep buiten de boot valt, want een groot deel van de integrale beoordelingen is al klaar.”
Ik zie mensen die vloeibaar voedsel eten omdat ze jarenlang niet naar de tandarts gegaan zijn. Zij hebben hulp nodig
Die ouders werden langs een strenge lat gehouden, zo legt ze uit, waardoor lang niet iedere ouder als gedupeerde erkend werd. Deze gedupeerden zijn massaal in bezwaar en in beroep gegaan. Hierdoor gaat het nog jaren duren voordat het herstelproces is afgerond.
‘Sommige gemeentes zijn stronteigenwijs’
Om de operatie te versnellen adviseert de commissie de overheid om de ‘methode-Laurentien’ standaard te gaan gebruiken. Dat betekent dat schadeberekening voor gedupeerden wordt overgelaten aan Stichting Gelijkwaardig Herstel (SGH), die werd opgericht door prinses Laurentien. Bij deze methode wordt er minder gevraagd om bewijsstukken en meer vertrouwd op het verhaal van ouders.
De Waal is een voorstander maar er moet meer gebeuren, vindt de hulpverlener. Hierbij wijst ze naar gemeentes. Bij de schaderoutes wordt niet alles vergoed, legt ze uit. “Ik zie mensen die vloeibaar voedsel eten omdat ze jarenlang niet naar de tandarts gegaan zijn. Zij hebben acuut hulp nodig.”
Gemeentes hebben de mogelijkheid om hier te helpen. Dat gebeurt alleen bij lang niet alle gemeentes, zegt ze. “Sommige gemeentes zijn stronteigenwijs.”
Voorbeeldgemeente
De gemeente Arnhem helpt wel en is een voorloper in Nederland als het gaat om brede ondersteuning aan gedupeerden van de toeslagenaffaire. Het rijk ziet Arnhem als voorbeeldgemeente.
Anders dan in de meeste gevallen, besteedt Arnhem het herstelwerk uit aan een maatschappelijke organisatie en aan sociale wijkteams. De professionals zijn al langer geworteld in de wijk. Arnhem wist al 50 procent van de gedupeerden te vinden en te ondersteunen. Landelijk ligt dat cijfer op 10 procent.
Schimmel aan de muur
Melvin Kolf van de maatschappelijke organisatie Oprecht vertelt dat Arnhem twee jaar lang brede ondersteuning geeft aan gedupeerde ouders en aan de jongeren. De eerste zes maanden krijgen ze materiële hulp, daarna alleen immateriële hulp. Maar altijd gericht op ‘een goede nieuwe start’, zegt Kolf.
Extra ondersteuning is nodig, vervolgt hij, want ook hij ziet schrijnende gevallen. “Mensen hebben last van stress, paniek of slapeloosheid. Soms kom ik een woning binnen en denk ik: Hoe kun je zo leven, met schimmel aan de muur?”
Laptop, wasmachine en fiets
Kolf: “Met kleine dingen hopen we dat een gezin draaiende blijft.” Zo is een afgeronde opleiding essentieel, zegt hij. Daar is meestal een laptop voor nodig. Die geeft Arnhem wanneer de ouders of jongeren er geen geld voor hebben.
Ook gaf de gemeente andere spullen zoals een wasmachine en een elektrische fiets. “Wij hadden een gezin waar de oudste dochter de jongste dochter naar school moest brengen en dan nog eens tien kilometer door moest fietsen om naar haar eigen school te gaan. Hun moeder kon niet halen en brengen, die moest werken. Dan geeft zo’n elektrische fiets rust binnen het gezin. Wij zien het als middelen om te werken aan perspectief voor het gezin.”
Geschreven door Eef van Bommel, Selinde van Dijk
Mail ons!
Heb jij een tip of opmerking? Mail naar de redactie: redactie@1achterhoek.nl.